ТУРОНАК ФЁДАР ВАСІЛЬЕВІЧ
Усё жыццё я пражыў у вёсцы Каўшэлева Шаркаўшчынскага раёна. У дзяцінстве засьаўся без бацькоў і гадаваўся ў дзядзькі. Лішнім едаком быў ў іх сям’і.
Калі пачалася вайна, мне было 18 год. І калі немцы сталі моладзь забіраць у Германію на работу, дзядзька адвёз мяне ў г. Браслаў, дамовіўшыся з солтысам. У Браславе быў арганізаваны зборны пункт каля гарадскіх могілак. Вялікую плошчу абгарадзілі дротам і мы, каго прывезлі раней, чакал пакуль немцы наберуць людзей на эшалон для адпраўкі. Пагаладалі мы, пакуль чакалі, хоць траву было есці. Калі эшалон сфарміравалі, нас павезлі ў Вільню. Там мы першы раз паелі кашы і захварэлі. З галадоўкі не вытрымалі страўнікі. Канечным пунктам стаў буйны прамысловы горад Вольфваген у Германіі. Там у гаспадара, які меў тытул барона, я і працаваў па гаспадарцы да вызвалення. У горадзе ў барона быў дом, а за горадам памесце. Ён здаваў зямлю ў арэнду баўэрам. Але многія з іх былі на фронце і мяне адпраўлялі дапамагаць гаспадыням, якія жылі адны, бо іх мужы былі на вайне. Жыў нармальна, галодны ніколі не быў, харчаваўся лепш, чым у дзядзькі. А рабіў усё, што загадвалі. Пахаў, сеяў, збіраў збожжа.
Вызвалілі нашу тэрыторыю амерыканцы. Нас, вывезеных, збіралі на фільтрацыйных пунктах і адпраўлялі дамоў. У 1945 годзе, нешта пад лета, я вярнуўся дамоў у Каўшэлева.
Пасля вайны працаваў у калгасе конюхам. Потым пайшоў на пенсію.
