СВІЛЁНАК (ЛАНДЫШКА) ВЕРА ВЕНЬЯМІНАЎНА
Аб пачатку вайны ведаю са слоў бацькоў, і як вайна прайшла, таксама мала што памятаю, малая была. Але мама з татам шмат чаго распавялі мне пра той час.
Мы жылі ў вёсцы Барэйкі Пастаўскага раёна. А лясы вакол нашай вёскі былі базай партызан. І немцы началі лютаваць у ”партызанскай зоне“, так называлі нашы мясціны.
У 1942 годзе летам ў вёску ўварваўся карны атрад. Усіх жыхароў выгналі за вёску, а хаты падпалілі. Людзі глядзелі, як агонь знішчае іх працу. Але мама гаварыла, што нічога не было шкада, людзі думалі, што іх расстраляюць, бо іх трымалі ў гурце за вёскай, акружыўшы аўтаматчыкамі і сабакамі – вялізнымі злымі аўчаркамі.
Але іх пагналі ў Варапаева, на чыгуначную станцыю, і там пагрузілі ў вагоны -”цялятнікі“. Асноўнымі іх спадарожнікамі былі голад, смерць і слёзы. Мама гаварыла, што ў бок Нямеччыны ішлі эшалон за эшалонам і здавалася, што яны стогнуць і плачуць. Калі немцам надаядаў гэты плач, яны стралялі па вагонах і ўсё сціхала.
Нашу сям’ю разам з іншымі прывезлі ў горад Прэміс, што ў Германіі. Прыгналі ў баракі лагера і пад канвоем дарослых пагналі на працу на фарбавальную фабрыку. Наша сям’я была маленькая: тата, мама і я. Кармілі людзей горш, чым жывёлу. Нейкае варыва, зваранае з бруквы, яго чамусьці называлі супам ды крышачку хлеба.
Той хлеб бацькі аддавалі мне, а самі шукалі на памыйніцах бульбяное шалупінне, косці і варылі. Магчыма, таму я і выжыла. Бо кожны дзень у лагеры паміралі ад голаду, нямногім з малых дзяцей пашанцавала выжыць, як мне.
Нас вызвалілі амерыканцы 23 красавіка 1945 года.
Памятаю такі эпізод. Салдаты накармілі людзей, чым не памятаю, але ўсё было такое смачнае і ўсё гэта я каштавала ўпершыню ў жыцці. Так я даведалася, што ёсць прадукты, якія смачна есці. А потым давалі абутак і адзенне. Мне выпалі прыгожыя, чорныя і бліскучыя баціначкі. Амерыканскі салдат пасадзіў мяне раму ровара і вёз, калі мы ішлі да чырвонаармейцаў. А я ўсё трывожылася, дзя мая мама. Амерыканскія салдаты суправаджалі нас да ракі Эльба і там перадалі нашым.
А потым мы паехалі дамоў. Як і ўсе, я вучылася, пасля пайшла працаваць, выйшла замуж. Зараз ужо на пенсіі. Маем з мужам трох дзяцей, сем унукаў. Па святах за сталом збіраецца сям’я з 15-чалавек. Так і жывём.
І вельмі хочацца верыць, што больш дзяцінства нашых унукаў і праўнукаў не будзе азмрочана ці знішчана вайной.
Дети войны / сост. Е. Борщевская и др. – Смоленск: Обл. типография им В.И. Смирнова, 2009. – С.106 -107.
